Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz

Opis

Najnowszy komentarz do ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.) stanowi istotne novum wśród publikacji o podobnym charakterze. Jest napisany przez praktyków i skierowany jest do praktyków. Główny nacisk położony został na problemy, z jakimi na co dzień spotykają się pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. Oprócz odwołań do bieżącego orzecznictwa sądów administracyjnych czytelnik otrzymuje także wzory pism i decyzji gotowych do zastosowania w codziennej pracy i to na każdym etapie prowadzonego postępowania o udzielenie świadczenia z pomocy społecznej.
Komentarz zachowuje układ ustawy o pomocy społecznej, z licznymi powiązaniami z innymi aktami prawnymi w szczególności z kodeksem postępowania administracyjnego. Szczególnie cenne mogą być wyjaśnienia dotyczące RODO oraz ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS) czy konsekwencje lipcowej nowelizacji ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
Prezentowany komentarz poprzez swoją szczególną formułę, publikacji praktycznej, wyjaśnia Czytelnikowi metody postępowania i wskazuje zasadność podejmowanych decyzji. Mając takie merytoryczne wsparcie, każdy, kto jest zaangażowany w system pomocy, będzie wyposażony w narzędzie niezbędne w codziennej pracy. Tu znajdzie najnowsze orzecznictwo, liczne przykłady, niezbędne odnośniki do literatury, gotowe wzory pism.
Wielość zagadnień, jakie określa ustawa o pomocy społecznej, powoduje, że w jednym miejscu zebrano tematy od zasad postępowania w przypadku ustalania prawa do świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, zawierania kontraktów socjalnych, przeprowadzania wywiadu środowiskowego po kwestie zatrudnienia w OPS-ach czy uprawnień pracowników socjalnych. Dzięki tej różnorodności Czytelnik otrzymuje kompendium wiedzy w zakresu pomocy społecznej.
W trakcie pracy nad komentarzem okazało się konieczne dodanie najnowszych rozwiązań prawnych, jakie zostały wprowadzone do systemu poprzez ustawę o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS). Chociaż centra usług społecznych funkcjonują już w naszym kraju (Oleśnica, Będzin, Piekary Śląskie), to nie były do tej pory ugruntowane ustawowo, a jedynie poprzez inicjatywy władz samorządowych. Obecnie uchwalona ustawa o CUS zakłada fakultatywność tworzenia centrów usług społecznych przez zainteresowane samorządy gminne, działające samodzielnie lub w ramach porozumień międzygminnych. A celem powołania takiej placówki ma być połączenie wsparcia socjalnego oraz wsparcia społecznego. Wiążą się z tym zmiany organizacyjne i finansowe, ale zmianie ulega m.in. postrzegania ośrodka pomocy społecznej jako miejsca, gdzie otrzymuje się głównie wsparcie w postaci zasiłków.Ustawa o CUS wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. i to od decyzji gminy będzie zależało powołanie takiego centrum. To rada gminy będzie mogła przyjmować, w drodze uchwały, programy usług społecznych, określające usługi społeczne wynikające z potrzeb wspólnoty samorządowej. Realizatorem programu usług społecznych będzie centrum usług społecznych, które będzie kwalifikowało osoby do uzyskania usług społecznych wynikających z programu usług społecznych, ustalało opłaty za usługi, jeżeli program będzie takie opłaty przewidywał, organizowało i koordynowało usługi społeczne. Wykluczona została możliwość realizacji programów usług społecznych przez inne jednostki organizacyjne gminy oraz innego rodzaju podmioty. Programy usług społecznych nie będą mogły być przyjmowane w związku z tym w gminach, które nie utworzą centrum lub nie zawrą z inną gminą porozumienia o utworzeniu centrum.
Ustawa o CUS określa minimalne wymagania w zakresie struktury organizacyjnej, jaką powinno mieć centrum usług społecznych. W ramach tej struktury wyodrębnia się w szczególności:

stanowisko dyrektora centrum;
zespół do spraw organizowania usług społecznych, w skład którego wchodzą organizator usług społecznych oraz koordynatorzy indywidualnych planów usług społecznych;
w przypadku centrum utworzonego w wyniku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum – zespół do spraw realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej, w skład którego wchodzą organizator pomocy społecznej, specjaliści z zakresu pracy socjalnej, pracy z rodziną oraz inni specjaliści realizujący zadania pomocy społecznej, w tym w zakresie integracji społecznej;
stanowisko organizatora społeczności lokalnej.

Ustawa mówi też wymagania, jakie powinni spełniać osoby na stanowiskach w strukturze centrum oraz zakres ich obowiązków. Na przykład dyrektor centrum będzie powoływany i odwoływany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, która utworzyła centrum.
Kolejna bardzo ważna kwestia opisana w komentarzu to ochrona danych osobowych odnosząca się bezpośrednio do działalności np. ośrodków pomocy społecznej. Ustawą z 21 lutego 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) czyli tzw. ustawą wdrażająca RODO (Dz. U. z 2019 r. poz. 730), z z dniem 4 maja 2019 r. zmieniono m.in. ustawę o pomocy społecznej.
Ustawa wdrożyła obowiązek udzielenia przez administratora danych będącego jednostką organizacyjną realizującą zadania w zakresie pomocy publicznej pisemnego upoważnienia każdej osobie mającej być dopuszczoną do przetwarzania danych osobowych. Oznacza to, że bez pisemnego upoważnienia (np. przed udzieleniem takiego upoważnienia) dana osoba, choćby była wieloletnim pracownikiem danej jednostki, nie ma prawa dostępu do jakichkolwiek danych osobowych, w tym podopiecznych czy ich rodzin. W omawianej publikacji prezentujemy m.in. wzór takiego upoważnienia.
Jedną z głównych wartości prezentowanej książki są liczne wzory, do najważniejszych zaliczamy:

Decyzja odmowna w sprawie przyznania świadczenia z pomocy społecznej,
Decyzja w sprawie uchylenia prawa do świadczenia z pomocy społecznej,
Decyzja odmowna w sprawie przyznania świadczenia z pomocy społecznej z powodu osadzenia w zakładzie karnym,
Decyzja odmowna w sprawie przyznania świadczenia z pomocy społecznej w przypadku tymczasowego aresztowania,
Zawiadomienie o wszczęciu postępowania,
Powiadomienie i niezałatwieniu sprawy,
Zawieszenie postępowania w trybie art. 97 Kodeksu postępowania administracyjnego,
Decyzja w sprawie umorzenia postępowania (art. 105 Kodeksu postępowania administracyjnego),
Postanowienie – wznowienie postępowania administracyjnego (art. 145 Kodeksu postępowania administracyjnego),
Decyzja – wygaśnięcie decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej (art. 162 Kodeksu postępowania administracyjnego),
Ograniczenie możliwości samodzielnego opuszczania przez mieszkańca terenu domu pomocy społecznej,
Decyzja kierująca do domu pomocy społecznej i ustalająca odpłatność za pobyt,
Decyzja o umieszczeniu w domu pomocy społecznej,
Umowa ustalająca zasady ponoszenia odpłatności za pobyt mieszkańca domu pomocy społecznej dla członków rodziny,
Decyzja ustalająca odpłatność za pobyt mieszkańca domu pomocy społecznej dla członków rodziny,
Decyzja w sprawie zwolnienia z odpłatności za pobyt mieszkańca domu pomocy społecznej,
Decyzja odmowna w sprawie ustalenia prawa do zasiłku,
Decyzja odmowna w sprawie ustalenia prawa do specjalnego zasiłku celowego,
Upoważnienie do dostępu i przetwarzania danych osobowych,
Zobowiązanie do zachowania danych osobowych w tajemnicy,
Wykaz odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych stosowanych w ośrodku pomocy społecznej,
Informacja o ograniczeniu w wykonywaniu obowiązku informacyjnego.

Prezentowany komentarz to także cenna pozycja dla wszystkich związanych z zawodami w pomocy społecznej, w tym pracowników socjalnych, jak i osób dopiero wdrażających się w zawodzie.
Ważnym elementem w komentarzu jest pokazanie relacji poszczególnych jednostek i podejmowanych decyzji. Na przykład dotyczących świadczeń dla cudzoziemców i udziału w postępowaniu nie tylko ośrodka pomocy społecznej, ale także służb wojewody.
Nabywając niniejszą książkę, otrzymują Państwo:

zebrane w jednym miejscu informacje o ustawie o pomocy społecznej z autorską interpretacją jej stosowania,
zbiór wzorów: informacji, decyzji, wniosków, postanowień dotyczących świadczeń niezbędnych w pracy każdego ośrodka pomocy społecznej,
praktyczną pomoc w interpretacji przepisów nowych aktów prawnych w tym ustawy o CUS,
wskazanie sposobów rozstrzygnięć w postaci licznych przykładów.

Najważniejsze zalety prezentowanej książki, dzięki którym szybciej wykonają Państwo swoje obowiązki i rozwiążą problemy z interpretacją przepisów prawa to:

zbiór ponad 50 praktycznych rozwiązań i przykładów w postaci gotowych wzorów,
dokładne i przejrzyste prezentowanie poszczególnych zagadnień,
wyróżnienie w treści zagadnień ważnych i nowych,
gotowe projekty najważniejszych informacji i decyzji administracyjnych,
uwzględnienie najnowszych zmian w prawie.