Ustawa o ochronie sygnalistów. Komentarz

Opis

Kompleksowe omówienie ustawy z 14.6.2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. z 2024 r. poz. 928), której celem jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.Urz. UE L Nr 305, s. 17 ze zm.). Zgodnie z ustawą, termin „zgłaszający naruszenia prawa” został zastąpiony przez projektodawcę terminem „sygnalisty” – a zmiana ta jest podyktowana faktem obecności terminu „sygnalista” w społecznej percepcji problematyki zgłaszania naruszeń prawa. Dyrektywa wymaga więc przyjęcia regulacji prawnych związanych ze zgłaszaniem naruszeń, w tym dotyczących ochrony sygnalistów oraz trybu zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych przez podmioty prawne oraz organy publiczne.
Dotychczas w polskim systemie prawnym brakuje regulacji poświęconej ochronie sygnalistów, jak jest to rozumiane powszechnie, tj. osób, które, działając w dobrej wierze i w interesie publicznym, zgłaszają lub ujawniają informacje o naruszeniach prawa. Zauważyć przy tym trzeba, że powyższe, powszechne rozumienie jest bardzo szerokie, a zatem osoba zgłaszająca lub ujawniająca informacje o naruszeniach prawa, zależnie od okoliczności, będzie posiadała zróżnicowane uprawnienia, względnie rolę procesową, wobec ewentualnego podmiotu prawnego, organów ścigania, sądów lub innych organów publicznych oraz w ewentualnych postępowaniach przed tymi organami.
Celem nowych rozwiązań było uzupełnienie istniejących przepisów o środki ochrony związane ze zgłaszaniem lub ujawnianiem naruszeń w trybie przewidzianym w ustawie. Ustanowione zostały również kanały dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych o naruszeniach, wraz z określeniem zasad ich funkcjonowania, oraz określono zasady dokonywania ujawnienia publicznego.
Komentarz zawarty w niniejszej publikacji jest zatem odpowiedzią na powstające pytania z zakresu implementacji unijnej dyrektywy i jej praktycznego zastosowania w Polsce. Autorzy w przystępny sposób analizują kolejne artykuły, rozwiewając wątpliwości jakie powstają w zakresie stosowania ustawy. Wśród omawianych zagadnień znajdzie się m.in.:

pojęcie sygnalisty w dyrektywie UE Nr 2019/1937;
pojęcie sygnalisty w OchrSygnU;
pojęcie sygnalisty w wybranych krajach europejskich;
ochrona sygnalisty i jej celowość;
rola osób prawnych;
zakres ochrony;
anonimowość zgłoszenia naruszenia;
moment nabycia statusu sygnalisty;
status prawny sygnalisty;
konflikt interesu partykularnego z interesem publicznym;
rola pozaprawnych wzorców oceny sytuacji.

Pozycja jest skierowana do wszystkich zawodów prawniczych – przede wszystkim adwokatów, radców prawnych, sędziów, ale także wszystkich zainteresowanych poruszanym zagadnieniem.