Prawo Nowych Technologii Nr 4/2022

Opis

Aktualne problemy stosowania prawa nowych technologii w kontekście najnowszych regulacji!
W numerze 4/2022 polecamy:
dr Damian Flisak „Metawersum: krótka charakterystyka rzeczywistości, która (może) nadejdzie”
System prawa własności intelektualnej, jaki znaliśmy do tej pory, nie przystaje do sztucznie wykreowanej rzeczywistości. Ta nieprzystawalność jest czymś oczywistym, ponieważ rozwoju technologicznego nie da się powstrzymać, a on sam dokonuje się bez większej refleksji na temat kompatybilności z obowiązującymi przepisami. Celem artykułu jest próba identyfikacji takich cech świata określanego jako metawersum, które z punktu widzenia szeroko pojętego prawa własności intelektualnej wymuszają jego odmienne traktowanie. W istocie rzeczy już na tym etapie poznania metawersum można śmiało stwierdzić, że jest ono na tyle odmienną „nierzeczywistością”, o na tyle odmiennej i unikalnej charakterystyce, że nie sposób ograniczyć się jedynie do punktowych zmian w prawie. Poprzestanie na dość trywialnych stwierdzeniach, że metawersum „stanowi kolejne wyzwanie dla prawodawców”, bądź też że zmusza prawników do „odpowiedniej adaptacji wykładni przepisów wobec nadchodzących wyzwań”, jest już dalece niewystarczające.
prof. dr hab. Katarzyna Grzybczyk „Metaverse – wiele hałasu o nic?”
„Istoty ludzkie całkiem lubią »prawdziwą« rzeczywistość, a jedynym sposobem, abyśmy spędzali większość czasu w cyfrowych światach, jest schrzanienie tej rzeczywistości tak bardzo, że nie będziemy mieli dokąd pójść”.
Matt Mooreprzedsiębiorca zajmujący się zarządzaniem wiedzą w firmie Innotectur
dr Aleksandra Auleytner, dr Marcin Jan Stępień „Źródła wirtualnych światów. Metawersum jako rezultat inspiracji, opracowania czy przejęcia?”
Wirtualne światy, jako wytwory człowieka, mogą stanowić przedmioty ochrony prawa autorskiego. Jednak, jak przeważająca większość artefaktów, nie stanowią rezultatów creatio ex nihilo. Nie powstają bowiem w całkowitym oderwaniu od otaczającej nas rzeczywistości, w tym określonych obiektów realnego świata. Na tym tle pojawia się wiele wątpliwości, w tym – czy obiekt przeniesiony z realu do wirtualnego świata jest tym samym, czy nowym obiektem, mającym swój niezależny byt w świecie matawersum? Z perspektywy prawa autorskiego, granica pomiędzy powyższymi światami się zaciera, jeżeli przedmiotem odwzorowania w wirtualnym świecie jest obiekt realnego świata, stanowiący utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Bowiem dla ochrony prawnoautorskiej nie ma znaczenia postać wyrażenia utworu, tj. materialna czy wirtualna. W końcu dochodzimy do pytania o to, jak powstają wirtualne światy lub ich elementy? Czy są wyłącznie wytworem imaginacji człowieka, czy też czerpią ze świata realnego? A jeżeli tak, to czy realny świat oraz jego obiekty są dla twórcy świata wirtualnego źródłem inspiracji, twórczej modyfikacji czy odwzorowania? W ramach artykuł autorzy postarają się odpowiedzieć na powyższe wątpliwości z perspektywy aktualnej regulacji prawa autorskiego w Polsce.
Maciej Kubiak, Franciszek Dąbrowa „Metawersum a prawo autorskie – wybrane zagadnienia prawne”
Metawersum to pojęcie, które odnosi się do wirtualnego świata, a na którego istnienie składać się może wiele technologii – od dobrze znanego kodu programistycznego, graficznych interfejsów, przez wirtualną oraz rozszerzoną rzeczywistość, po blockchain i NFT. Jest to oczywiście technologiczny katalog otwarty, gdyż nic nie stoi na przeszkodzie, aby metawersum wykorzystywało również np. sztuczną inteligencję, elementy Internetu rzeczy (IoT) czy wielu innych rozwiązań. Nie ma również definicji legalnej metawersum, tak jak nie ma jednego wzorca cyfrowej przestrzeni. Powyższe oznacza, że dyskusję o działaniu prawa autorskiego w odniesieniu do metawersum należy zacząć od próby kwalifikacji samego wirtualnego świata. I taka kwalifikacja z założenia będzie obarczona ryzykiem wynikającym z mnogości możliwych bytów i rozwiązań używających jednej nazwy zbiorczej metawersum, a różniących się od siebie specyfiką, regulacjami wewnętrznymi, mechaniką działania, jak też zawansowaniem technicznym i wykorzystywanymi rozwiązaniami. Przedmiotem artykułu jest szerokie spojrzenie i zasygnalizowanie wybranych aspektów metawersum istotnych z perspektywy prawa autorskiego oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy istniejące konstrukcje prawne będą wystarczające do regulowania stosunków społecznych w cyfrowym świecie, czy też niezbędna jest – przynajmniej częściowa – zmiana paradygmatów.
dr Anna Sokołowska-Ławniczak „Znaki towarowe w metaversie”
Jakiekolwiek określenie przyjmiemy, aby zdefiniować pojęcie „metaverse”, to wydaje się, że głównym założeniem tego konceptu jest to, aby metaverse – świat wirtualny, kopiował ten rzeczywisty. W metaversie mamy prowadzić działalność biznesową, bawić się, robić zakupy, poznawać ludzi, socjalizować się itd., a produkty i usługi znane ze świata rzeczywistego mają być obecne w wirtualnej postaci. W praktyce metaverse przyciąga już największe marki – przykładowo Gucci otwiera pop-up story (w metaversie Roblox) umożliwiające zakup wirtualnych ubrań i akcesoriów dla awatara kupującego, a Dolce Gabbana tworzy specjalną wirtualną kolekcję ubrań, którą przedstawia na pokazie mody w metaversie i następnie sprzedaje za, bagatela, prawie 6 milionów dolarów. Takie przykłady można mnożyć. Co to oznacza z punktu widzenia prawa własności intelektualnej, a w szczególności znaków towarowych? Czy w związku z rozwojem idei metaverse należy zwrócić uwagę na określone obszary ochrony? I w końcu – czy znak zarejestrowany na towary lub usługi „rzeczywiste” będzie efektywnie chronił uprawnionego w metaversie?
Ewa Kurowska-Tober, Piotr Czulak „Metaverse a ochrona danych osobowych – problemy prawne, ryzyka i możliwe podejścia”
W publikacji przedstawione zostały rozważania na temat materialnego i terytorialnego zakresu stosowania się RODO w kontekście metaverse. Ponadto, analiza obejmuje również kwestię roli i statusu uczestników metawersum w procesach przetwarzania danych osobowych, w tym jako administratorów danych osobowych, procesorów, podmioty danych osobowych, w tym w kontekście wielości administratorów, roli awatara, dostawcy platformy i innych uczestników. W dalszej kolejności autorzy odnieśli się do rodzajów danych osobowych w metawersum, ich źródeł, celów przetwarzania i wyzwań z tym związanych, w tym ochrony dzieci i danych szczególnej kategorii. Ponadto, omówiona została kwestia cyberbezpieczeństwa w metawersum, ryzyka kradzieży wirtualnej osobowości, cyberataki, phishing i innego rodzaju zagrożenia w cyfrowym świecie. Na zakończenie analizy, autorzy podsumowali kluczowe wnioski oraz wskazali możliwe rozwiązania dla niektórych z przedstawionych problemów oraz tzw. best practice dla podmiotów zaangażowanych w rozwój koncepcji metaverse lub chcących skorzystać z jego możliwości w przyszłości.
Dominik Gabor „Prawo prywatne w metawersum”
Metawersum docelowe stanowi zakładaną przyszłość rozwoju przestrzeni sieciowych, w których możliwe będzie doświadczenie wielozmysłowych interakcji społecznych w czasie rzeczywistym. Taka przestrzeń musi zostać uregulowana prawnie. Można tego dokonać poprzez wykorzystanie sposobów wyboru prawa właściwego i jurysdykcji, bądź poprzez uregulowanie tej przestrzeni w sposób odrębny prawnie. Aktualnie jednak etap rozwoju metawersum to Pre-metawersum. Opiera się ono na licznych umowach o świadczenie usług drogą elektroniczną przez usługodawców, którzy oferują dostęp do określonych przestrzeni sieciowych. Nie są one jednak tak rozbudowane jak metawersum docelowe. W artykule omówiono zagadnienie prawa prywatnego obowiązującego w metawersum przez pryzmat warunków korzystania z platform pre-metawersum, tworzących umowy z użytkownikami oraz jurysdykcji właściwej dla sporów w tym zakresie. W przypadku Metawersum docelowego zaprezentowano możliwe podejścia do kształtowania prawa prywatnego w obrębie tej przyszłej, rozbudowanej technologicznie przestrzeni.
Katarzyna Staciwa „The Metaverse, Online Sexual Exploitation and Sexual Abuse of Children – a new challenge for today’s global society?”
The objective of this short paper is to contribute to the discussion on the future of eXtended Reality Technologies and their implications for sexual exploitation and sexual abuse of children. The Open Source Intelligence Tool developed by the Dutch company Web-IQ, was used by the author of this article to search those areas of cyberspace where individuals with a potential sexual interest in children freely expressed their views among the like-minded. Their communication was searched using three search terms: „metaverse”, „virtual reality”, „augmented reality” and then analysed to find conversations that could suggest how the metaverse concept is understood in such environments. At the next step, these conversations were grouped according to recurring themes and finally interpreted. The approach outlined above has led to tentative but important insights that metaverse developers should take into account early in their work, if they want to prevent this concept from being affected by sexual exploitation and sexual abuse of children. In addition, this paper also calls for further research in this area.
Partnerem merytorycznym Kwartalnika jest Stowarzyszenie Prawa Nowych Technologii.

Rada programowa:
prof. Aleksander Chłopecki (Uniwersytet Warszawski), prof. Kinga Flaga-Gieruszyńska (Uniwersytet Szczeciński), prof. Jacek Gołaczyński (Uniwersytet Wrocławski), prof. Katarzyna Grzybczyk (Uniwersytet Śląski), prof. Paweł Księżak (Uniwersytet Łódzki), prof. Wojciech Machała (Uniwersytet Warszawski), prof. Andrzej Matlak (Uniwersytet Jagielloński), dr Ireneusz Matusiak (Prezes Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych przy PIIT), prof. Monika Namysłowska (Uniwersytet Łódzki), dr hab. Adrian Niewęgłowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej), prof. Stanisław Piątek (Uniwersytet Warszawski), prof. Paweł Podrecki (Polska Akademia Nauk), prof. Przemysław Polański (Akademia Leona Koźmińskiego), prof. Rafał Sikorski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), prof. Grzegorz Sibiga (Polska Akademia Nauk), prof. Marek Świerczyński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego).
Kolegium redakcyjne:
adw. Xawery Konarski (Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy), r.pr. dr Aleksandra Auleytner (Domański Zakrzewski Palinka), r.pr. Witold Chomiczewski (Lubasz i Wspólnicy), adw. Maciej Kubiak (SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk), r.pr. Mikołaj Sowiński (Sołtysiński Kawecki Szlęzak), r.pr. Artur Piechocki (APLaw), red. Piotr Grabarczyk (Wydawnictwo C.H.Beck).