Jerzy Wróblewski. Pisma wybrane

Fragment publikacji: (…) Ponieważ przedstawiony tutaj wybór zawiera zbiór znakomitych artykułów publikowanych przez wiele lat przede wszystkim w "Państwie i Prawie" oraz "Studiach Prawno-Ekonomicznych", wyłania się z niego swoisty podręcznik teorii prawa Jerzego Wróblewskiego. Wszystkie artykuły zawierają tezy i przemyślenia ważne również dzisiaj i zdumiewające znakomitymi pomysłami badawczymi i rozwiązaniami. Z pewnością przydadzą się do odbudowania teorii prawa jako dziedziny prawoznawstwa. Przede wszystkim młodzi badacze i praktycy mogą w tym zbiorze znaleźć bardzo klarowny paradygmat uprawiania teorii prawa, który dalej jest przekonujący. Jak wspomniano wyżej, obejmuje on pięć głównych działów: metodologię, w ramach której rozważa się paradygmat dogmatyki prawa, postawę filozoficzną i afilozoficzną, weryfikację i uzasadnianie w prawoznawstwie. Druga część tej konstrukcji teorii prawa to osadzenie jej na fundamencie analitycznym: teoretyk prawa podejmuje w niej rozważania o relacji języka do kultury, bada reguły prawne, opisuje rozumowania prawnicze w wykładni prawa, relację tworzenie prawa do wykładni prawa, zagadnienie jednolitości i pewności rozumowań prawniczych. Ważną część tych badań stanowi problem zwrotów stosunkowych. Trzecia część paradygmatu zawiera teorię stosowania prawa, a w jej ramach dopiero zawiera się teoria wykładni, której J. Wróblewski nie ujmował jako niezależnej dziedziny badawczej. Zawsze była ona podporządkowana modelowi stosowania prawa. W ramach stosowania prawa bada się również kontrolę decyzji sądowej, relację podstawy normatywnej do reguły decyzji, precedens i jednolitość stosowania prawa, model teoretyczny stosowania prawa. Wreszcie proponuje się konstrukcję procesowego modelu stosowania prawa oraz rozważa uzasadnianie i wyjaśnianie decyzji stosowania prawa. Bardzo ważnym osiągnięciem tej części badań prowadzonych przez J. Wróblewskiego jest dostrzeżenie wewnętrznego i zewnętrznego wymiaru uzasadnienia. Myśl ta była wielokrotnie wykorzystywana w niemieckiej teorii prawa i przez wielu jej przedstawicieli uważana za największe osiągnięcie filozoficzne Profesora Wróblewskiego (R. Alexy). Czwarta część paradygmatu teorii prawa, którą zaproponował Jerzy Wróblewski, ma z pewnością swój rodowód w normatywizmie H. Kelsena, który wywarł znaczny wpływ na proponowany model teorii prawa. Profesor Wróblewski rozważa w tej części swej teorii modele systemów norm, obowiązywanie systemowe, przepisy odsyłające, stosunki między systemami norm oraz relację decyzji sądowej do koncepcji systemu prawa. Wreszcie piąta część mogłaby zostać nazwana współczesnym terminem "legisprudencja", gdyż na wiele lat przed jego twórcami Jerzy Wróblewski przebadał w zasadzie cały zakres tej dziedziny, ale używając nazwy "teoria tworzenia prawa". Opracował jako pierwszy zagadnienia, takie jak: epistemologiczne i aksjologiczne uwarunkowania tworzenia prawa, proceduralne wartości tworzenia prawa oraz problem uzasadnienie aktu prawodawczego. Należy pamiętać, że niniejszy wybór obejmuje tylko dzieła przedstawione w formie artykułów, które są dzisiaj trudno dostępne ze względu na czas, w którym były publikowane. Uzupełnienie wielu przedstawionych tutaj tez można odnaleźć w monografiach Jerzego Wróblewskiego. Większość z nich jest jednak samodzielnie przedstawiona właśnie w artykułach. Jednocześnie ich treści są ważne dzisiaj, w okresie ponownego poszukiwania tożsamości przez polską teorię prawa. Marek Zirk-Sadowski